آزمایش‌های تشخیص سرطان و انواع آن
تشخیص سرطان به مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و بررسی‌های تخصصی نیاز دارد که بر اساس نوع سرطان، سن، جنس و سابقه خانوادگی فرد انتخاب می‌شوند. برخی آزمایش‌ها جنبه عمومی داشته و برای غربالگری اولیه انجام می‌گیرند، در حالی که برخی دیگر اختصاصی بوده و برای تشخیص دقیق نوع خاصی از سرطان طراحی شده‌اند. در ادامه، دسته‌بندی کامل و شرح هر نوع آزمایش ارائه می‌شود:
آزمایش‌های عمومی برای بررسی احتمال سرطان
این دسته از آزمایش‌ها عمدتاً برای غربالگری اولیه یا بررسی وضعیت کلی سلامت بدن تجویز می‌شوند:
-
CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی):
این آزمایش به بررسی کمیت و کیفیت سلول‌های خونی پرداخته و در شناسایی سرطان‌هایی مانند لوسمی (سرطان خون) و لنفوم نقش دارد. -
ESR و CRP (شاخص‌های التهابی):
افزایش غیرطبیعی این شاخص‌ها می‌تواند نشانه‌ای از وجود التهاب مزمن یا ابتلا به برخی سرطان‌ها باشد. -
آزمایش آنزیم‌های کبدی (ALT، AST، ALP):
این آزمایش‌ها جهت بررسی عملکرد کبد و شناسایی تومورها یا متاستازهای کبدی انجام می‌شوند.
???? مارکرهای توموری (Tumor Markers)
مارکرهای توموری موادی هستند که معمولاً توسط سلول‌های سرطانی ترشح شده و در خون یا ادرار قابل شناسایی‌اند. استفاده از این آزمایش‌ها در تشخیص، پیگیری و ارزیابی روند درمان سرطان اهمیت ویژه‌ای دارد:
| مارکر | نوع سرطان مرتبط | توضیحات |
| CEA | روده، معده، ریه، پستان | برای پایش درمان و بررسی عود بیماری کاربرد دارد. |
| CA-125 | تخمدان | افزایش آن می‌تواند نشانه آندومتریوز یا سایر بیماری‌ها نیز باشد. |
| CA 15-3 / CA 27.29 | پستان | در مراحل پیشرفته سرطان پستان کاربرد بیشتری دارد. |
| CA 19-9 | پانکراس، معده | مارکری حساس برای سرطان لوزالمعده محسوب می‌شود. |
| PSA | پروستات | در غربالگری و پایش درمان سرطان پروستات استفاده می‌شود. |
| AFP | کبد، بیضه، تخمدان | همچنین در دوران بارداری نیز بررسی می‌شود. |
| Beta-hCG | بیضه، تروفوبلاستیک | در مردان، بالا بودن آن می‌تواند نشانه بیماری باشد. |
| Thyroglobulin | تیروئید | در پیگیری پس از جراحی سرطان تیروئید استفاده می‌شود. |
آزمایش‌های پاتولوژیک و نمونه‌برداری
در صورتی که احتمال وجود سرطان مطرح شود، پزشک ممکن است آزمایش‌های دقیق‌تری جهت تأیید تشخیص درخواست کند:
- بیوپسی (نمونه‌برداری بافتی):
بررسی بافت مشکوک زیر میکروسکوپ، معتبرترین روش برای تشخیص قطعی سرطان محسوب می‌شود. - بررسی مایع نخاعی یا مغز استخوان:
در موارد مشکوک به سرطان خون یا گسترش تومور به مغز استخوان انجام می‌گیرد. - آزمایش پاپ‌اسمیر:
به منظور غربالگری سرطان دهانه رحم در زنان استفاده می‌شود. - بررسی HPV DNA:
برای شناسایی ویروس پاپیلومای انسانی، یکی از عوامل اصلی بروز سرطان دهانه رحم به‌کار می‌رود.
این مجموعه آزمایش‌ها در کنار معاینه بالینی و شرح حال کامل، امکان تشخیص دقیق‌تر سرطان و آغاز درمان به‌موقع را فراهم می‌سازند. انتخاب دقیق نوع آزمایش به نظر پزشک متخصص و شرایط اختصاصی هر بیمار بستگی دارد.