معرفی بخش هماتولوژی
هماتولوژی یا خون‌شناسی، یکی از بخش‌های اصلی و حیاتی در هر آزمایشگاه تشخیص پزشکی به شمار می‌رود. این بخش به بررسی کامل ترکیب و ویژگی‌های خون می‌پردازد و نقش کلیدی در تشخیص بیماری‌های خونی و سایر اختلالات مرتبط دارد. در این واحد، نمونه‌های خون توسط آنالایزرهای پیشرفته و تمام‌اتوماتیک با دقت بالا بررسی می‌شوند تا اطلاعات دقیقی درباره نوع، تعداد و ساختار سلول‌های خونی ارائه گردد.
آزمایش‌های رایج در بخش هماتولوژی
برخی از تست‌های مهم و پرتکرار این بخش عبارتند از:
- CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی): بررسی همزمان RBC، WBC، پلاکت، هموگلوبین و سایر پارامترهای حیاتی خون
- ESR (سرعت رسوب گلبول قرمز): نشانگر غیرمستقیم التهاب در بدن
- PT و INR: ارزیابی عملکرد سیستم انعقادی و کنترل درمان با داروهای ضد لخته مانند وارفارین
کاربردهای کلیدی و موارد تشخیص در هماتولوژی
تشخیص کم‌خونی‌ها:
- کم‌خونی ناشی از فقر آهن: شایع‌ترین نوع آنمی، به‌دلیل کاهش ذخایر آهن بدن
- کم‌خونی مگالوبلاستیک: مرتبط با کمبود ویتامین B12 یا فولیک‌اسید
- کم‌خونی داسی‌شکل: اختلال ارثی در ساختار هموگلوبین که باعث تغییر شکل RBC به حالت داسی می‌شود
بررسی بیماری‌های انعقادی:
- هموفیلی: اختلال ژنتیکی با خونریزی‌های طولانی‌مدت
- ترومبوسیتوپنی: کاهش تعداد پلاکت و خطر خونریزی
- ترومبوفیلی: استعداد ژنتیکی یا اکتسابی به تشکیل لخته‌های غیرطبیعی
اختلالات خون‌سازی:
- نارسایی مغز استخوان: مانند آپلازی، که تولید سلول‌های خونی مختل می‌شود
- افزایش غیرطبیعی گلبول‌های سفید: می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا بیماری‌های جدی‌تر باشد
بیماری‌های مربوط به گلبول‌های قرمز:
- پلی‌سیتمی ورا: افزایش بیش‌از‌حد RBC
- تالاسمی و هموگلوبینوپاتی‌ها: اختلالات ژنتیکی ساختار هموگلوبین
تشخیص سرطان‌های خونی:
- لوسمی‌ها (لوکمیا): سرطان با منشأ گلبول‌های سفید
- میلوم مولتیپل: بدخیمی سلول‌های پلاسما در مغز استخوان
در مجموع، بخش هماتولوژی نه‌تنها در پایش وضعیت سلامت عمومی بدن کاربرد دارد، بلکه ابزار اصلی در تشخیص زودهنگام بسیاری از بیماری‌های مهم و تهدیدکننده زندگی محسوب می‌شود.